contact

Citizen science in de klas

Educatiegids


Citizen science in het onderwijs
Educatiegids



naar de gids »

waarom?

Voor burgers

Via citizen science of burgerwetenschap werken burgers en wetenschappers samen:

  • grootschalige datacollecties verzamelen,
  • op zoek gaan naar maatschappelijk relevante onderzoeksvragen,
  • innovatieve onderzoeksmethoden uitdenken.

Dit leidt niet alleen tot innovatieve wetenschap; het verhoogt ook de betrokkenheid van de burger bij het wetenschappelijke proces.

Voor scholen

Ook voor scholen liggen er heel wat opportuniteiten in deelname aan citizen-scienceprojecten.

  • Leerkrachten kunnen met hun leerlingen aan onderzoekscompetenties werken vanuit echte, openstaande wetenschappelijke vragen.
        Vanuit de klas bijdragen aan een oplossing voor authentieke maatschappelijke of wetenschappelijke problemen kan leerlingen en leerkrachten sterk motiveren.
  • Leerlingen leren niet enkel bij over de vakinhoudelijke details van het onderzoeksproject, maar leren ook over de aard van wetenschappelijk onderzoek (‘the nature of science’).
  • Burgerwetenschap kan in de klas interesse wekken in een wetenschappelijke studierichting, werk als wetenschapper, of wetenschap in het algemeen.

Voor initiatiefnemers

Ook voor initiatiefnemersvan citizen-scienceprojecten biedt een samenwerking met het onderwijs een grote meerwaarde, zowel persoonlijk als voor het project.

  • Het is leuk en inspirerend om met jongeren aan de slag te gaan,
  • De opschaling van de data en de boost in bekendheid van het project zijn mooi meegenomen.

voor wie?

We schreven deze gids voor iedereen die een citizen-scienceproject aanbiedt of wil aanbieden aan Vlaamse lagere of secundaire scholen. Deze gids beoogt dus in de eerste plaats projectcoördinatoren, medewerkers en wetenschappers die een citizen-scienceproject (willen) organiseren.

door wie?

Deze gids werd geschreven door onderzoekers en lerarenopleiders van de Karel de Grote Hogeschool en Odisee Hogeschool, in samenwerking met Scivil.

Onderzoekscentrum Groeikracht in Onderwijs

Het onderzoekscentrum Groeikracht in Onderwijs van de Karel de Grote Hogeschool is een dynamisch collectief van (praktijk)onderzoekers, dienstverleners en bruggenbouwers die nauw samenwerkt met de lerarenopleidingen. Via onderzoek en dienstverlening draagt het bij aan kwaliteitsvol, duurzaam onderwijs.



Philippe Bastiaenssens

Praktijklector aan de KdG lerarenopleiding secundair onderwijs als lesgever fysica, natuurwetenschappen- en STEM-didactiek.
Als lid van het KdG onderzoekscentrum Groeikracht in Onderwijs verdiept hij zich o.a. in leerlingenparticipatie en droeg hij bij aan de realisatie van deze gids.


Jelle Boeve-de Pauw

Onderzoeksleider aan het onderzoekscentrum Groeikracht in Onderwijs van de KdG Hogeschool
Als bioloog en onderwijswetenschapper is hij geboeid door wetenschapsonderwijs en de plek hierin van authentiek leren. Hij is ook actief aan de Universiteit Utrecht als universitair docent didactiek biologie en methodologie van het onderwijsonderzoek.


Mart Doms

Senior onderzoeker, verantwoordelijke voor de onderzoekslijn 'Authentiek leren' van het onderzoekscentrum 'Groeikracht in Onderwijs' en lerarenopleider lager onderwijs
Zij is bij de ontwikkeling van deze educatiegids betrokken vanuit haar ervaring in praktijk-wetenschappelijk onderzoek over citizenscienceprojecten in onderwijs.


Exploratio

Het onderzoekscentrum kritisch denken van de Odisee hogeschool focust op het stimuleren van kritisch, creatief en logisch denken over wetenschap en maatschappij.



Filip Mennes

Lerarenopleider en onderzoeker binnen Exploratio
Hij is auteur van handboeken rond techniek en wetenschap en nascholer in openluchteducatie. Hij streeft ernaar om, in de klaspraktijk en onderzoekprojecten, wetenschap en onderwijs didactisch met elkaar te verzoenen.


Scivil

Scivil is het Vlaamse Kenniscentrum voor Citizen Science. Scivil werd opgericht met financiering van de Vlaamse overheid (Departement Economie, Wetenschap en Innovatie) om wetenschappers, burgers, beleidsinstellingen en organisaties te verenigen, ondersteunen en informeren voor meer burgerwetenschap in Vlaanderen.




Charlotte Hens / Jef Van Laer

adviseurs citizen science bij Scivil
Charlotte kwam met een achtergrond in de educatiewetenschappen bij het Scivil team in 2021 en wierp zich meteen op het schrijven van deze gids en het verzorgen van informatiesessies rond citizen science.
Jef organiseerde een reeks bevragingen, interviews en focusgroepen om het Vlaamse citizenscienceveld in kaart te brengen. Daarnaast draagt hij bij aan verschillende Vlaamse en internationale werkgroepen rond citizen science en schreef hij mee aan het draaiboek citizen science voor lokale besturen.


wat staat erin?

Met deze gids willen we aanbieders van citizenscience-initiatieven laten kennismaken met de opportuniteiten en eventuele struikelblokken bij de implementatie van hun project in het Vlaamse onderwijs.

Een omschrijving van het begrip ‘citizen science’ en de voordelen ervan voor wetenschap en onderwijs.

start

Je maakt in deze gids kennis met de structuur van het Vlaamse onderwijslandschap, van ministerie tot individuele leerkracht. en de voordelen ervan voor wetenschap en onderwijs.

start

We geven je tips om onderzoeksactiviteiten naar de klascontext te brengen.

start

We maken ook enkele praktische overwegingen over citizen science met het onderwijs.
Zo bespreken we bijvoorbeeld hoe je leerkrachten en leerlingen kunt motiveren en welke stappen je best neemt op vlak van data- en privacybeleid bij minderjarige burgerwetenschappers.

start

Doorheen de gids verwijzen we naar inspirerende binnenlandse en internationale voorbeelden van citizen science in de klas. We brengen samenvattingen en doorverwijslinks van deze voorbeelden samen in een overzicht.

start

De onderwijswereld heeft ten slotte haar eigen jargon. We verklaren belangrijke termen in het lexicon.

start


start

hoe gebruiken?

Enkele tips

  • Je kan deze gids van a tot z doornemen, maar je kan ook elk hoofdstuk apart lezen.
  • Ben je al vertrouwd met het Vlaamse onderwijs? Dan hoef je module 2 niet te lezen.
  • Als je al perfect weet welke activiteiten je wil aanbieden voor scholen, kan je module 3 overslaan en vind je de praktische tips in module 4 misschien wel handig.
  • Wil je eerst kennismaken met inspirerende voorbeelden van projecten? Dan kan je meteen naar module 5.


Je kan deze gids in 2 vormen raadplegen.

  • Er is deze online interactieve versie in e-classroom stijl. Deze kan je niet alleen lezen: je kan er ook in oefenen, experimenteren of ervaringen delen met andere gebruikers.
  • Lees je liever offline? Dan kan je gebruik maken van de pdf-versie.


Leiddraad

Doorheen de gids vind je enkele oefeningen terug, steeds aangegeven met eenzelfde icoontje.
Het invullen van deze oefeningen biedt je meteen een overzicht van jouw ideeën voor een citizen-scienceproject in de klas. Dit dossier kan dienen om je project verder uit te te werken of als basis voor een adviesgesprek bij Scivil.

De iconen van een bliksemschicht duiden op belangrijke opmerkingen bij de hoofdtekst.

Bij elk tandwieltje vind je een inspirerend praktijkvoorbeeld. Door op de titel van het project te klikken, word je doorverwezen naar een uitgebreidere fiche van het citizenscienceproject in module 5.

Doorheen de gids vind je onderlijnde woorden. Als je over deze begrippen beweegt met je muis verschijnt de verklaring van dit bedrip. Je vindt deze verklaring ook terug in het lexicon (module 6).



We willen met deze gids een zo breed mogelijk perspectief bieden op citizen science in het onderwijs, gebaseerd op onze eigen ervaringen, gesprekken met aanbieders van citizen-scienceprojecten en leerkrachten die citizen science in de klas brachten. Je vindt een overzicht van relevante literatuur.

Bij de ontwikkeling van deze gids leerden we dat citizen science in het onderwijs op heel wat verschillende manieren kunt invullen. Het is geenszins onze bedoeling om een kwaliteitsstandaard voor citizen science in het onderwijs op te leggen; we willen vooral ruimte laten om te experimenteren.
Pak jij het net iets anders aan dan wij het in deze gids beschrijven? Dan zijn we heel erg benieuwd naar jouw inzichten: deel ze met ons in de interactieve elementen of via info@scivil.be.



naar de gids »