Knappe K(n)oppen

Zijn onze bomen bestand tegen een warmere wereld?



Knappe K(n)oppen


Inleiding

Dat bladknoppen van bomen in de lente uitlopen, is een jaarlijks weerkerend natuurlijk hoogtepunt.
Wetenschappers zijn er nog niet helemaal uit waarom bladknoppen het ene jaar vroeger uitlopen dan het andere. Er zijn verschillende sturende factoren gekend, zoals daglengte, temperatuur en beschikbaarheid van voedingsstoffen ... Maar hoe de sturing juist verloopt, blijft een open vraagstuk.

Bovendien zijn onze bomen steeds vaker in de war. De reden: klimaatverandering. Daglengtes zijn hetzelfde als voordien, maar winter- en voorjaarstemperatuur nemen gemiddeld toe.

De complexiteit van het hele sturingsproces maakt het op dit ogenblik onmogelijk om het gedrag van bomen te voorspellen in onze nieuwe, warmere wereld. Maar het is wel cruciaal:

  • bomen nemen zelf een hele hoop CO2 op uit de lucht (het broeikasgas CO2 in de lucht stuurt de klimaatopwarming).
  • hun uiteindelijke groei hangt sterk af van een succesvolle start na de winter
  • veel vogels, insecten en andere organismen zijn afhankelijk van de levenscycli van de bomen

Dat is waarom wetenschappers en burgers samen in dit citizen-scienceproject aan de slag gaan.

Een van de allerbelangrijkste problemen is het gebrek aan grondige experimentele gegevens. Net zoals mensen verschillen bomen allemaal meer of minder van elkaar. Wetenschappers hebben dus studiegegevens nodig van (heel) veel bomen.

Op al die bomen moet een relatief eenvoudig experiment worden uitgevoerd, in ongeveer dezelfde tijdsperiode.

  • Probleem: er zijn gewoon te veel bomen en te weinig wetenschappers om dat uit te voeren.
  • Oplossing: in het Knappe K(n)oppenproject volgen scholen met hun leerlingen en leraars een groot aantal bomen op. Ze zoeken uit wat het uitlopen van de bladknoppen beïnvloedt.

Burgers en wetenschappers slaan de handen in elkaar en zetten samen een cruciale wetenschappelijke stap voorwaarts.


Zijn onze bomen bestand tegen een warmere wereld?
Dit lespakket biedt leerkrachten en leerlingen gedurende het project meer uitleg en ondersteuning.



Doelstellingen

Knappe K(n)oppen geeft je de kans om via een bekend natuurfenomeen (ontluikende bladeren) een gevolg van klimaatverandering dichtbij huis te onderzoeken. Je voert een experiment uit en analyseert de resultaten.

Indien we voldoende data verzamelen, kunnen we alle data ook samenbrengen in een grote dataset, die nadien kan gebruikt worden in een samenwerking tussen wetenschap en burgers, voor wetenschappelijke publicaties.

Het citizen-scienceproject Knappe K(n)oppen heeft 3 algemene doelstellingen:

1Een wetenschappelijke dataset creëren

2Burgers in ecosysteem- en klimaatonderzoek mobiliseren

3Informatie doorstromen naar de deelnemers

Inhoud

Focus ligt op:

  • het verschuiven van de seizoenen door klimaatverandering en de invloeden van verschillende omgevingsfactoren op uitlopende bladknoppen
  • hoe wetenschappelijke informatie gepubliceerd wordt en waar wetenschappers bij publicatie op letten
  • samenwerking mogelijk tussen leerkrachten van het vak fysica, biologie, wiskunde en taal
DEEL 1:
Verschuiving van seizoenen

1.1De Ronde van Vlaanderen

1.2De impact van klimaatverandering op de fenologie

DEEL 2:
Het experiment

2.1Achtergrondinformatie

2.2Het experiment

DEEL 3:
Verwerking van data
 
DEEL 4:
Rapporteren over wetenschap

4.1Fake news?

4.2Data publiceren

4.3De opbouw van een wetenschappelijk artikel

4.4Maak van jouw data een wetenschappelijk artikel